Zlatibor

Zlatiborska Gold gondola, zvanično je puštena u rad 11. januara 2021. godine. Sa svojih impresivnih devet kilometara trase, preuzela je titulu najduže panoramske gondole na svetu. Zlatiborska „zlatna“ gondola povezuje centar Zlatibora sa skijalištem Tornik, što je ujedno i najviši vrh planine. Sa trenutnim kapacitetom od 800 putnika po satu u 72 zasebne kabine sa po 10 mesta, gondola pruža mnogobrojnim turistima nezaboravan doživljaj i 25 minuta uživanja u živopisnim pejzažima Zlatibora, koliko traje vožnja u jednom pravcu. Ova panoramska žičara prelazi preko najlepših planinskih krajolika, a najatraktivnija vožnja je preko Ribničkog jezera, koje je tokom cele godine stecište mnogobrojnih izletnika. Na Ribničkom jezeru nalazi se medjustanica, gde je moguće napraviti pauzu i uživati u lepoti pejzaža i umirujućem svetlucanju vode, koje svakog posetioca ispunjava mirom i blaženstvom.

Ski centar „Tornik“ je najveće skijalište na Zlatiboru. Udaljen je od turističkog centra Zlatibora 9 kilometara. Nalazi se na nadmorskoj visini od 1.110 – 1.490 metara. Na ovom skijalištu ima pet staze (Čigota, Tornik, Ribnica, Zmajevac i Stankova ravan ) ukupne dužine oko 10 kilometara. Kapacitet skijališta je oko 5.400 skijaša na sat. Ski centar Tornik opremljen je sa najmodernijom šestosednom žičarom, sa 107 sedišta, brzine pet metara u sekundi i duga je 1.850 metara. Polazna stanica je na nadmorskoj visini od 1.110 m i penje se na 1490 m (najviši vrh Tornika 1.496 m). Kapacitet šestosedne žičare je oko 3.000 skijaša na sat, a na Torniku postoje jos dva ski lifta tipa sidro, ukupnog kapaciteta 2.400 skijaša na sat. Za najmlađe i početnike instalirana je i pokretna traka dužine 150 metara. Svih pet staza pokrivene su sistemom za veštačko osnežavanje, tako da ovaj ski centar više ne zavisi od vremenskih uslova i produžena mu je zimska sezona na oko 100 dana. Ski centar Tornik je atraktiv kako zimi tako i leti. Šestosedna žičara se tokom letnjih meseci koristi za panoramsku vožnju, a u ovom centru postoji i nova vrsta instalacije tzv. „tjubing“, koja, kao i sama žičara, može da se koristi i u letnjem i u zimskom periodu godine i pruža neizmerno zadovoljstvo i uzbuđenje svima koji odluče da je isprobaju. Ski centar je opremljen i dečijim igralištem i karuselom. Od letnjih sadržaja tu su još I bob na šinama, avantura park, teren za mini golf, multifunkcionalni sportski tereni i zip line. U toku letnjih meseci na Torniku je moguće uživati i u adrenalinskim sadržajima. Za planinski biciklizam uređene su staze: Ribnica, Beli kamen, Previja i Vidikovac, dok je za rekreativce uređena staza Marići. Pored ovih staza, posetioce očekuje i nova downhill staza, kao i staza za mountain cart. Bicikli i kartovi se mogu iznajmiti na ski centru „Tornik“.

Gostiljski vodopad je jedna od najatraktivnijih hidroloških vrednosti Zlatibora. Nalazi se u selu Gostilje na 25 km od centra Zlatibora. Na Gostiljskoj reci, ispred ušća u reku Katušnicu, voda se obrušava sa 22 m visoke krečnjačke litice, formirajući tako jedinstven vodopad, koji se ubraja među najviše prirodne vodopade u Srbiji. Nizvodno od vodopada potok gradi veći broj manjih vodopada i slapova sve do ušća u reku Katušnicu. Voda je hladna i stojeći u neposrednoj blizini vodopada može se osetiti efekat hladnog tuša, što u toku vrelih letnjih dana je pravo osveženje. Prostor oko vodopada je kompletno uređen za turističke posete. Urađene su pešačke staze sa klupicama i dečije igralište. U neposrednoj blizini se nalazi fudbalski teren i uređeni bezen za kupanje, koji se puni izvorskom vodom. Za kompletan ugođaj na početku prilaznog puta do vodopada se nalazi restoran Gostiljska vrela, koji je uređen u etno stilu, a sa obe letnje terase može se uživati u krajoliku i zvucima prirode i obližnje reke. Na meniju restorena osim nacionalnih specijaliteta mogu se probati i pastrmka na žaru iz obližnjeg ribnjaka kalifornijske pastrmke. Za najmlađe je uređeno mini dečije igralište i mini zoo vrt. Gostiljski vodopad je zlatiborska atrakcija koju vredi posetiti i uživati u jedinstvenim planinskim prizorima. Radno vreme u zimskom period je od 9 do 16.30 časova, a u letnjem periodu od 9 do 20 časova.

U selu Sirogojno 26 km od turističkog centra Zlatibor, nalazi se jedini muzej na otvorenom u Srbiji "Staro selo". Na lokaciju od pet hektara, pored crkve Svetog Petra i Pavla, prevučene su iz svih delova Zlatibora stare brvnare, kako bi se ovde prezentovale i čuvale. Muzej čine dve celine. Prva je skup kuća koje su sačuvale svoj prvobitni izgled i namenu, i one sačinjavaju stalnu muzejsku postavku formiranu u dve zlatiborske okućnice. Drugu grupu čine kuće koje su sačuvale svoj prvobitni izgled, ali im je namena promenjena, adaptirane su i prilagođene turističkim potrebama. To su dvorana, prodavnica suvenira, krčma, apartmanske zgrade... Muzejska postavka zlatiborskih brvnara predstavlja svedočanstvo kulture stanovanja u zlatiborskom kraju u 19. i početkom 20. veka. U to vreme živelo se u zadrugama koje su brojale i do 50 članova, a zlatiborsku okućnicu sačinjavao je veliki broj manjih objekata raspoređenih oko "glavne kuće". Pravljene na padini okrenutoj prema suncu, kuće su četvrtastog oblika sa zidovima od vodoravno naslaganih brvana na uglovima vezanih u "ćetr", pokrivene šindrom, kamenim pločama ili slamom. Na krovu su se nalazili otvori "badže" koji su služili za cirkulaciju vazduha, a na samom vrhu kuće se nalazio dimnjak koji se zvao "kapić". "Glavna kuća" ima dve prostorije – "kuću" i "sobu", a ispod sobe se nalazio podrum. Istočna i zapadna vrata su pored funkcionalnih imala i simbolička značenja (sve što je dobro i lepo ulazilo je na istočna vrata – novorođenče, mlada, kumovi, gosti..., a sve što je loše izlazilo je na zapadna). Centralno mesto "kuće" zauzimalo je ognjište, u njemu je vatra uvek gorela, na njemu se pripremala hrana, oko ognjišta su se uveče sabirali članovi zadruge dogovarali se o poslovima za naredni dan, a potom tu i spavali. Okućnicu si činili i vajat (zgrada koju je dobijao svaki sin domaćina kada se oženi), mlekar (za čuvanje mleka i mlečnih proizvoda), pekara (za pečenje hleba), ambar i salaš (za čuvanje žita i kukuruza), mišana (za sušenje voća), kačara (za pečenje rakije) i štala (za stoku). Drugi deo muzejske postavke čine objekti originalnog izgleda, ali prilagođeni turističkim potrebama: dvorana i letnja pozornica za izložbe, seminare, književne susrete, pozorišne predstave i koncerte; izložbeni i prodajni prostor proizvoda starih zanata i kopija muzejskih eksponata koje izrađuju seoske zanatlije; krčma Muzeja koja posetocima nudi zlatiborska jela pripremljena na starinski način, uz konake za smeštaj i boravak gostiju. Program Muzeja je i očuvanje starih zanata, pa se u tri opremljene radionice tokom leta organizuje obuka u kačarskim, kovačkim i grnčarskim veštinama. Sastavni deo Muzeja čini Crkva Svetog Petra i Pavla sa vrednim ikonostasom iz 1764. godine. Ovaj jedinstveni Muzej na otvorenom možete posetiti u zimskom periodu od 9 do 16 časova, a u letnjem periodu od 9 do 19 časova.

Stopića pećina nalazi se na severoistočnoj strani planine Zlatibor, između sela Rožanstvo i Trnava, na par stotina metara udaljenosti od puta Zlatibor-Sirogojno, što je čini jednom od najpristupačnijih speleoloških objekata Srbije. Udaljena je od turističkog centra Zlatibora 19 km. Za zlatiborsku pećinu impozantnih dimenzija stručna javnost zainteresovala se još početkom dvadesetog veka, a prve pisane podatke o njoj nalazimo u Zapisniku Srpskog geološkog društva iz 1901. godine, dok je prva speleološka istraživanja obavio naš veliki istraživač i tvorac naučne speleologije, čuveni Jovan Cvijić od 1909. do 1913. godine. Zbog svojih prirodnih karakteristika, očuvanja morfoloških i hidroloških obeležja, prvenstveno bigrenih kada, kao jedinstvenih po veličini i načinu nastanka, očuvanja endemičnih vrsta pećinske flore, životne sredine i lepote predela, Stopića pećina je Uredbom Vlade Republike Srbije 2005. godine stavljena pod zaštitu države kao spomenik prirode, zaštićeno prirodno dobro od izuzetnog značaja. Spomenikom prirode „Stopića pećina“ upravlja Turistička organizacija Zlatibor. Pećina je uređena za turitičke obilaske i otvorena za posetioce 2009. godine, kada je urađena i prilazna pešačka staza kojom se od parkinga dolazi do ulaza u pećinu. Stopića pećina dobila je naziv po zaseoku Stopići. Postojeća pešačka staza se spaja sa starom prilaznom stazom, kojom se nekada dolazilo do pećine. Najinteresantniji potez na staroj stazi je prolazak između vigledi. Vigledi su otvori u pećinskoj tavanici, a u narodu su poznati pod nazivom dugure. Ima ih ukupno šest i svaki otvor povezan je sa pećinom sistemom bočnih kanala. Vigledi su različite veličine, a najveći je dugačak 22,5 metara i širok 16 metara. Da su vigledi povezani sa pećinom dokazano je još u ranim fazama istraživanja pećine, a meštani okolnih sela su na veoma zanimljiv način došli do tog zaključka, čak i pre prvih speleologa. U svaku od šest provalija u zemlji bacali su obojeno kamenje. Svaki obojeni kamen koji su bacili kroz vigled pronašli su u pećini, što je bio jasan dokaz da su otvori u zemlji deo pećinskog sistema. Prolazak trasom pored ovih otvora trenutno je zabranjen, jer staza još uvek nije u potpunosti uređena. Ulaz u Stopića pećinu je jedan od najvećih pećinskih otvora u Srbiji, impozantnih dimenzija. Visok je 18, a širok između 30 i 40 metara. Nalazi se na 711 metara nadmorske visine, na desnoj obali reke Prištevice, čiji huk se čuje sve vreme dok se prilazi stazom do pećine. Reka Prištavica je brza planinska reka, pa je u prošlosti na potezu od ulaza u Stopića pećinu nizvodno na reci bilo izgrađeno nekoliko vodenica, gde su meštani okolnih sela, koristeći snagu divlje reke, mleli žito. Prilaz pećini i plato ispred ulaza uređeni su 2009. godine, iste godine kada je pećina otvorena za posetioce. Tada je izgrađena biletarnica i uređen mobilijar, postavljeni stolovi i klupice za odmor posetilaca, a ceo prilazni kompleks rekonstruisan je 2018. godine. Stopića pećina je rečna pećina i kroz nju protiče Trnavski potok. Ceo pećinski sistem dug je 1.691 metar. Pećina je razgranatog tipa i sastoji se od pet speleomorfoloških celina: Svetla dvorana, Tamna dvorana, Sala sa kadama, Kanal sa kadama, koji su uređeni za turističke obilaske i Rečni kanal, koji još uvek nije otvoren za javnost. Svetla i Tamna dvorana i Sala sa kadama deo su Glavnog kanala, a dalje se pećina račva u dva dela. Rečni kanal vodi do ponora Trnavskog potoka na jednu stranu, dok Kanal sa kadama vodi do Pećinice, na drugu stranu. Stopića pećina, ponor Trnavskog potoka i Pećinica su delovi istog speleološkog sistema i međusobno su povezani. Iako su pećinu ispitivale brojne ekspedicije, ceo pećinski sistem uspeli su da prođu jedino češki speleolozi koji su ovde boravili u dva navrata, 1983. i 1984. godine.